Het rapport concludeert dat de rechtsstaat ernstig is geschonden. Burgers werden opgejaagd door een overheid die zich richtte op strenge fraudebestrijding zonder oog voor menselijke gevolgen. Tijdens de debatten benadrukten veel Kamerleden de dringende noodzaak om een evenredigheidstoets te introduceren. Volgens de PVV, die deels instemde met de conclusies van het kabinet, moet “de overheid er voor de burgers zijn, niet andersom.”
De menselijke maat stond centraal in de discussie. Verschillende partijen roepen op tot meer investeringen in sociaal juridische ondersteuning, versterking van de sociaal advocatuur en betere gegevensbescherming. Toch bleef de Kamer verdeeld over de vraag hoe ver deze hervormingen moeten gaan.
Een belangrijk twistpunt in het debat was de aanpak van fraude. De PVV pleitte voor een harde lijn tegen doelbewuste fraudeurs, inclusief buitenlandse fraudezaken zoals de “Bulgarenfraude”. Dit standpunt leidde tot kritiek van andere partijen, die benadrukten dat fouten van burgers in het verleden vaak onterecht als fraude werden bestempeld. Partijen als D66 en GroenLinks stelden dat de focus niet alleen moet liggen op individuele fraudegevallen, maar ook op grootschalige misstanden zoals witwassen en belastingontwijking door bedrijven.
“Het is disproportioneel om 0,5% van de mensen in het toeslagensysteem te vervolgen, terwijl grote bedrijven ongestraft wegkomen met miljardenfraude,” aldus een Kamerlid van GroenLinks.
De discussie over institutioneel racisme in de toeslagenaffaire veroorzaakte verhitte debatten. Volgens het rapport waren nationaliteit en herkomst belangrijke factoren in de risicomodellen van de Belastingdienst, wat leidde tot discriminatie. Dit onderwerp verdeelde de Kamer opnieuw, met partijen zoals de PVV die stelden dat het debat onnodig wordt gepolitiseerd. Anderen, zoals DENK en BIJ1, benadrukten dat institutionele discriminatie een kernprobleem was dat expliciet moet worden aangepakt.
Hoewel er brede overeenstemming is dat hervormingen nodig zijn, blijft de uitvoering een uitdaging. Veel partijen dringen aan op een vereenvoudigd belastingstelsel om dergelijke problemen in de toekomst te voorkomen. Toch waarschuwen Kamerleden dat dit proces zorgvuldig moet worden aangepakt om nieuwe problemen te voorkomen.
Het kabinet staat onder druk om concrete stappen te nemen en zowel slachtoffers van de toeslagenaffaire recht te doen als de sociale rechtsstaat te versterken. Maar zoals een Kamerlid opmerkte: “Mooie woorden alleen lossen niets op. Het is tijd voor daden.”
Ondanks de talloze debatten en aanbevelingen blijft de hersteloperatie traag en pijnlijk. Voor veel slachtoffers van het toeslagenschandaal is gerechtigheid nog ver te zoeken. Het parlement blijft worstelen met de vraag hoe deze zwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis kan worden afgesloten—zonder de lessen ervan te vergeten.
Heb jij een tip voor de redactie? mail ons redactie@rinieuws.nl
