Den Haag 21 januari 2025 – Onrust is ontstaan binnen de Afro-Caribische en inheemse gemeenschappen nadat bekend werd dat diverse aanmeldingen voor de ‘Voortgangsbijeenkomst Slavernijverleden’, georganiseerd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, zijn afgewezen. Het ministerie noemt de bijeenkomst besloten, maar deze beslissing roept vragen op over de inclusiviteit en transparantie van het herstelproces na de excuses voor het slavernijverleden.
De bijeenkomst, die gepland staat voor 27 januari in theater Diligentia in Den Haag, wordt gepresenteerd als een kans voor betrokkenen om in gesprek te gaan met minister Judith Uitermark en leden van het Herdenkingscomité Slavernijverleden. Uitgenodigde deelnemers kunnen vragen stellen en bijdragen leveren aan het proces van erkenning en herstel. Echter, velen die zich hebben aangemeld, ontvingen een bericht dat hun registratie niet kan worden bevestigd vanwege het besloten karakter van de bijeenkomst.
Een automatische afwijzingsmail stelt dat geïnteresseerden in plaats daarvan de nieuwsbrief van het programma kunnen volgen en in mei of juni 2025 informatiebijeenkomsten kunnen bijwonen. Dit wordt door veel gemeenschappen gezien als een ontwijkende maatregel, vooral omdat deze bijeenkomsten niet dezelfde invloed bieden op de huidige beleidsvorming.
In de afwijzingsmail schreef het ministerie: “Het gaat om een besloten bijeenkomst en wij moeten u helaas meedelen dat uw registratie niet kan worden bevestigd. Als u wilt, kunnen wij u aanmelden voor de nieuwsbrief waarmee u ook op de hoogte kan worden gebracht van nieuws en actualiteiten. Mocht u geïnteresseerd zijn in informatie over de subsidieregeling voor maatschappelijke initiatieven, dan zullen omstreeks mei/juni hier informatiebijeenkomsten voor worden georganiseerd op diverse plekken in Nederland.”
Meerdere organisaties hebben gereageerd met een dringende oproep tot actie. In een gezamenlijke verklaring stellen zij dat deze uitsluiting een voortzetting is van structurele marginalisatie. “Besluiten over ons, zonder ons, zijn een voortzetting van structurele uitsluiting,” luidt de verklaring.
In reactie hierop wordt opgeroepen tot een massale e-mailactie (‘e-mail-bom’) om druk uit te oefenen op het ministerie en minister Judith Uitermark. “Dit proces zou moeten draaien om herstel, erkenning en rechtvaardigheid. Door de toegang te beperken, worden onze stemmen genegeerd,” aldus een woordvoerder van een van de organisaties.
Deze controverse komt voort uit de bredere context van het slavernijverleden in Nederland. In 2023 bood de regering officieel excuses aan voor het slavernijverleden, een stap die door velen werd gezien als historisch. Echter, de uitvoering van het hersteltraject – waaronder subsidieregelingen en naamswijzigingen – is onderwerp van kritiek.
Minister Judith Uitermark, verantwoordelijk voor de voortgang van het herstelproces, benadrukte in haar uitnodiging de waarde van dialoog en samenwerking. Toch lijkt het besloten karakter van de bijeenkomst een kloof te hebben gecreëerd tussen beleid en de gemeenschappen die het proces direct aangaat.
In een reactie benadrukt het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dat de voortgangsbijeenkomsten bedoeld zijn om constructief in gesprek te gaan met nazaten en andere direct betrokkenen. Het ministerie verklaart: “De uitwerking van de maatregelen n.a.v. de excuses hebben we samen met de betrokken gemeenschappen vormgegeven. Jaarlijks organiseert het Programma Slavernijverleden (BZK) een voortgangsbijeenkomst. Tijdens deze bijeenkomsten komen nazaten en andere direct betrokkenen samen om constructief in gesprek te gaan over de vervolgstappen van de uitwerking van de excuses.”
Het ministerie geeft verder aan dat zij streven naar “een brede en inclusieve betrokkenheid, waarbij we evenwicht zoeken tussen een beheersbare bijeenkomst en het ophalen van signalen uit de diverse gemeenschappen.” Het betreurt de signalen dat sommige personen zich buitengesloten voelen en benadrukt dat er aanvullende kanalen worden ingezet, zoals nieuwsbrieven, webinars en aparte gesprekken met verschillende groepen, om de dialoog te versterken.
Voor veel Afro-Caribische en inheemse gemeenschappen is dit echter niet voldoende. “Er wordt over ons gesproken, maar niet met ons. Deze exclusiviteit ondermijnt de geloofwaardigheid van het hele herstelproces,” zegt Gregory Wijngart, een prominent activist die een afwijzing ontving.
De situatie legt een breder maatschappelijk debat bloot over hoe Nederland omgaat met zijn slavernijverleden. Hoewel symbolische stappen zoals excuses belangrijk zijn, laat deze controverse zien dat praktische uitvoering minstens zo belangrijk is. “Herstel vergt niet alleen woorden, maar ook daden. En die daden moeten transparant, inclusief en rechtvaardig zijn,” concludeert Patricia Gomes, een lid van de Afro-Caribische gemeenschap.
Met de bijeenkomst van 27 januari in het vooruitzicht blijft de spanning groeien. De vraag blijft hoe het ministerie en minister Uitermark het vertrouwen van de betrokken gemeenschappen zullen herstellen en zorgen voor daadwerkelijke inclusiviteit in het proces dat voortkomt uit een van de donkerste hoofdstukken van de Nederlandse geschiedenis.
Door: Rinieuws
