Er zijn mensen die geschiedenis schrijven. En er zijn mensen die geschiedenis zíjn. Desiré Delano Bouterse was beide. Op zijn singi neti, een avond waarin zang, dans en rituelen het afscheid van een ziel verzachten, kwam dit duidelijk naar voren. Deze man, geliefd door velen, liet een complexe erfenis achter. Niet ondanks zijn verleden, maar misschien juist daardoor. Het Suriname van Bouterse – een land vol paradoxen – weerspiegelt de man zelf.
De singi neti in OCER was geen gewone avond. Het was een volkslied zonder partituur, een mozaïek van emoties. Vrouwen zongen met stemmen doordrenkt van verdriet, mannen klapten in ritmes die verhalen vertelden. Daar, in dat moment, leek het alsof de schaduwen van zijn verleden tijdelijk vervaagden. Maar ze verdwenen niet. De Decembermoorden, de cocaïneprocessen, de economische crises – ze blijven deel van zijn nalatenschap. Toch sprak de liefde van een deel van het volk luider, althans op deze avond.
Hoe verklaar je zoiets?
Hoe verklaar je de duizenden die, met tranen in hun ogen, een man omarmen die door de wereld wordt gezien als dictator en veroordeelde? Het is de menselijke paradox. Liefde hoeft niet logisch te zijn. Voor velen was Bouterse niet alleen een leider, maar ook een vaderfiguur. Hij belichaamde kracht in tijden van zwakte, trots in tijden van onzekerheid. Maar voor anderen roept zijn naam pijnlijke herinneringen op aan een tijd van angst en verlies.
De dag na de singi neti was de uitvaart. Geen staatsbegrafenis, geen proclamatie van nationale rouw. De regering hield afstand, maar het volk vulde de straten. Duizenden volgden de lijkwagen, zongen liederen en fluisterden: “Hij was een groot man.” Maar ook deze grootsheid is complex. Groots in zijn impact, groots in de manier waarop hij zijn volk kon inspireren, maar ook groots in de verdeeldheid die hij zaaide.
Een spiegel van Suriname
Bouterse was een spiegel van Suriname zelf: mooi en chaotisch, trots en getekend, geliefd en omstreden. Hij verenigde en verdeelde, soms in gelijke mate. Zijn nalatenschap is een pijnlijke herinnering aan de worsteling van het land met haar eigen identiteit en geschiedenis.
Misschien is dat wat de singi neti ons leert. Dat er ruimte is voor alles: voor rouw en vreugde, voor boosheid en vergeving. Dat liefde voor een man niet hetzelfde is als het goedkeuren van zijn daden. Maar dat liefde, in haar rauwste vorm, kan bestaan naast kritiek en pijn.
Dus zeg wat je wilt over Desi Bouterse. Noem zijn verleden, benoem zijn fouten en successen. Maar vergeet niet dat in een kleine zaal in Paramaribo, en op de stoffige straten daarbuiten, duizenden mensen samenkwamen. Niet om hem te veroordelen of vrij te spreken, maar om afscheid te nemen. Dat is de kracht van liefde en herinnering: ze vinden een weg, zelfs door de diepste dalen van controverse.
En misschien, heel misschien, is dat wat we allemaal zouden moeten leren.