Het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) dat stopt, neemt explosief toe. In december stopten ruim 21.000 zzp’ers, een stijging van 54% ten opzichte van dezelfde maand een jaar geleden. Volgens de Kamer van Koophandel (KvK) heeft de verscherpte handhaving door de Belastingdienst hier een grote rol in gespeeld. Vanaf januari 2025 controleert de fiscus strenger op schijnzelfstandigheid, wat opdrachtgevers en zzp’ers nerveus maakt.
De Belastingdienst is begonnen met het handhaven van de wet DBA, die bepaalt of iemand als zelfstandige mag werken of feitelijk een werknemer is. Dit leidt tot onzekerheid bij bedrijven, met name in sectoren zoals de zorg, kinderopvang en logistiek. Veel organisaties durven het risico niet meer aan en stappen over op uitzendkrachten of detacheringsbureaus. Zo werkt Uber Eats inmiddels alleen nog met uitzendkrachten, en heeft KSH Kinderopvang afscheid genomen van zzp’ers.
“Het kwartje viel toen grote bedrijven in onze sector aankondigden niet meer met zzp’ers te willen werken,” aldus Steven Lenderink van Tadaah, een platform voor zzp’ers in de kinderopvang.
De impact is groot: niet alleen stijgt het aantal zzp’ers dat stopt, ook potentiële zelfstandigen deinzen terug. Het aantal starters daalde in december met 13%, blijkt uit cijfers van de KvK. Veel zzp’ers kiezen noodgedwongen voor detacheringsbureaus of overwegen terug te keren in loondienst.
In sectoren zoals de bouw en ICT blijven de zorgen relatief beperkt. Hier kunnen zelfstandigen makkelijker aantonen dat ze voldoen aan de regels, bijvoorbeeld door het gebruik van eigen gereedschap en het werken voor meerdere opdrachtgevers.
Hoewel opdrachtgevers dit jaar nog geen boetes krijgen voor het inhuren van schijnzelfstandigen, kunnen ze wel naheffingen verwachten. Met slechts tachtig inspecteurs die de wet DBA handhaven, blijft de kans op controles klein. Toch zorgt de aankondiging van strengere regelgeving voor grote verschuivingen in de markt.
Ondanks de pogingen van de overheid om het aantal schijnzelfstandigen te verminderen, blijft er veel kritiek op de aanpak. Brancheorganisaties wijzen erop dat veel zzp’ers niet terug willen naar een vaste baan en kiezen voor flexibiliteit en autonomie. Volgens de Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) zal het aantal zzp’ers in Nederland ook na strengere handhaving boven de miljoen blijven.
“We focussen nu op vast versus flex, maar daar gaat het niet om. Mensen willen meer autonomie en afwisseling. Daar doet de politiek niets mee,” aldus VZN-voorzitter Cristel van de Ven.
