In een delicate diplomatieke kwestie heeft de Poolse regering een speciale resolutie aangenomen om de Israëlische premier Benjamin Netanyahu te beschermen tegen arrestatie tijdens de herdenking van de bevrijding van Auschwitz op 27 januari 2025. De herdenking markeert 80 jaar sinds de bevrijding van het beruchte nazi-concentratiekamp en wordt gezien als een cruciale gelegenheid voor wereldleiders om de Holocaustslachtoffers te eren.
Het Internationaal Strafhof (ICC) vaardigde in november 2024 een arrestatiebevel uit tegen Netanyahu wegens vermeende oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, gepleegd in Gaza tijdens zijn ambtstermijn. Als lidstaat van het ICC zou Polen wettelijk verplicht zijn om Netanyahu te arresteren bij zijn aankomst. Deze situatie heeft Polen echter in een moeilijke positie gebracht, aangezien de herdenking van Auschwitz niet alleen een nationale, maar ook een mondiale aangelegenheid is.
Op 9 januari 2025 nam de Poolse regering, onder leiding van premier Donald Tusk, een resolutie aan waarin zij garandeert dat Israëlische functionarissen vrij en veilig aan de herdenking kunnen deelnemen. Tusk verklaarde:
“Het respecteren van de herinnering aan de Holocaustslachtoffers overstijgt politieke en juridische geschillen. Geen enkele Israëlische vertegenwoordiger zal in Polen worden gearresteerd tijdens dit evenement.”
President Andrzej Duda, een politiek rivaal van Tusk, had eerder al opgeroepen om Netanyahu immuniteit te verlenen vanwege de uitzonderlijke aard van de herdenking. Hij benadrukte dat de focus moet blijven liggen op de slachtoffers van de Holocaust en niet op politieke kwesties.
De resolutie heeft geleid tot verdeeldheid binnen de Poolse politiek. Critici beschuldigen de regering van het ondermijnen van de internationale rechtsorde door Netanyahu bescherming te bieden. Sommige oppositiepartijen zien dit als een opportunistische zet van premier Tusk, met het oog op de presidentsverkiezingen in mei.
President Duda heeft op zijn beurt Tusk ervan beschuldigd de situatie te politiseren. Ondanks deze spanningen zijn zowel de president als de premier het erover eens dat de herdenking een unieke gelegenheid is waarbij politieke belangen opzij moeten worden gezet.
De internationale gemeenschap heeft verdeeld gereageerd op de kwestie. Mensenrechtenorganisaties hebben kritiek geuit op Polen vanwege het negeren van zijn verplichtingen jegens het ICC. Tegelijkertijd hebben Israëlische functionarissen de resolutie geprezen als een blijk van respect voor de herinnering aan de Holocaust.
Netanyahu zelf heeft nog niet bevestigd of hij aanwezig zal zijn bij de herdenking. Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken liet weten dat het besluit afhangt van veiligheids- en juridische overwegingen.
De kwestie onderstreept de spanningen tussen nationale belangen, internationale wetgeving en de behoefte aan eenheid bij het herdenken van historische tragedies. Het laat zien hoe Holocaustherdenkingen, zelfs 80 jaar na de bevrijding van Auschwitz, nog steeds nauw verweven zijn met actuele politieke en diplomatieke vraagstukken.
Voorlopig blijft de vraag of Netanyahu daadwerkelijk naar Polen zal reizen onbeantwoord. Wat wel zeker is, is dat de herdenking op 27 januari 2025 niet alleen een moment van reflectie zal zijn, maar ook een symbool van de voortdurende uitdagingen in internationale betrekkingen.
